Komunikacja międzykulturowa

Jak efektywnie zarządzać zróżnicowanym kulturowo zespołem?

Zespół międzykulturowy

Globalny wymiar współpracy z innymi narodami prowadzi do coraz częstszego tworzenia się zespołów, których członkami są osoby reprezentujące różne narodowości i kultury. Bez wątpienia kontakty międzykulturowe mają wpływ na szeroki zakres działania zespołu zbudowanego z różnych narodowości w takich aspektach jak: styl przywództwa lidera takiego zespołu, szeroko pojęta komunikacja w zespole, podejście do rozwiązywania problemów czy podejmowania decyzji. Dlatego zarządzanie grupą zróżnicowaną kulturowo i etnicznie stało się nie lada wyzwaniem dla każdego lidera międzynarodowego zespołu.

Osoby wywodzące się z odmiennej kultury dołączając do zespołu nie rezygnują ze swoich wartości kulturowych czy upodobań dotyczących stylu życia. Wychowanie w danej tradycji czy wartościach oddziałuje na pracę w całym teamie. Taka sytuacja może nieść zarówno szanse, jak i zagrożenia dla tego zespołu. Każdy lider powinien brać to pod uwagę i być świadomym, że wyniki pracy zespołu wielonarodowego mogą zależeć od wielu czynników. Jego najważniejszym zadaniem jest poznać swoich podwładnych, ich styl działania oraz ich kulturę, tak by wykorzystać te siły jako atuty zespołu dla jego przyszłych wyników. Dostrzec różnice i docenić tą różnorodność.

Głównymi wyzwaniami w zarządzaniu zespołami wielokulturowymi są takie obszary ja: komunikacja, akceptacja stylu przywództwa menedżera (wynikającego m.in. z różnic w poziomie dystansu władzy do jakiego przyzwyczajone są osoby wywodzące się z różnych kultur), czy w ramach procesów wewnątrzgrupowych (takich jak: sposób rozwiązywania problemów, podział‚ obowiązków i odpowiedzialności, stosunek do czasu). Zdecydowanie jednak wyjściowym elementem pracy w zespole, w którym pracują osoby różnej narodowości jest komunikacja międzykulturowa.

A więc czym jest właściwie komunikacja międzykulturowa i dlaczego tak istotne jest, aby zadbać o nią w zespole międzykulturowym? Komunikacja międzykulturowa, to różne rodzaje zachowań i zwyczajów, które występują na styku odmiennych kultur. Jest procesem podobnym do komunikacji wewnątrzkulturowej, ale uczestnicy tej interakcji nie zawsze kierują się takimi samymi regułami. Odbiór oraz wysyłanie określonych przekazów przez rozmówców jest utrudniony, gdyż mogą się oni posługiwać różnymi kodami kulturowymi przy kodowaniu i dekodowaniu komunikatów. Ta sytuacja może doprowadzić do formułowania niejawnych sądów na temat rozmówcy czy sytuacji, a w konsekwencji do tworzenia się konfliktów, barier i niezrozumienia.

Zespół międzykulturowy

Jakie w związku, z tym stoją zadania przed liderem? Jak więc zapobiegać problemom, tak aby w pełni wykorzystać potencjał zespołu zróżnicowanego kulturowo? Jak zwiększyć efektywność takiego zespołu?

1. Rozwinięcie świadomości kulturowej w zespole - pierwszym krokiem zarówno lidera i jak i członków zespołu międzynarodowego powinno być rozwinięcie w nich świadomości kulturowej, czyli umiejętności rozpoznania i zrozumienia wpływu kultury własnej na ludzkie zachowania i idee, wpływu własnej kultury na postrzeganie świata, proces oceniania i podejmowania decyzji, a także takie samo oddziaływanie innych kultur.

2. Poprawa komunikacji – sprawne wypracowanie wzorców komunikacji wewnątrz zespołu z uwzględnieniem wszystkich kwestii kulturowych, religijnych, językowych oraz komunikacji niewerbalnej. Problemy w komunikacji wynikające z różnego poziomu znajomości języka, w którym porozumiewa się zespół, powinny być zniwelowane poprzez aktywne działanie menedżera. Na przykład poprzez upewnienie się, że każdy zna i rozumie sformułowania specjalistyczne powszechnie używane przez zespół. Należy także dążyć do tego, aby unikać sformułowań niestandardowych, języka potocznego oraz idiomów. W przeciwnym razie może zostać to inaczej odebrane niż była nasza intencja, a w konsekwencji doprowadzić do niepotrzebnych napięć czy konfliktów. Ważnym aspektem komunikacji jest również mowa ciała, która w znacznym stopniu różni się w zależności od kultury. Mimo, iż poznanie wszelkich różnic w tym zakresie jest wręcz niemożliwe, ważne jest, aby zespół nabył przynajmniej podstawową wiedzę w zakresie znaczenia najczęściej stosowanych gestów, która pomoże uniknąć nieporozumień.

3. Wzmocnienie współpracy – aby zapobiec podziałom wewnątrz grupy na podgrupy narodowościowe lider powinien zadbać o efekt synergii poprzez wzmocnienie więzi. Odpowiednia współpraca i interakcje wzmacniają wszelkie wspólne zadania, wymagające współdziałania i wkładu wszystkich członków zespołu. W zacieśnianiu relacji na pewno pomocne będą wszelkie nieformalne integracje, które zawsze są też okazją do bliższego zapoznania się z innymi kulturami. Jest to tym ważniejsze, im rzadziej zespół fizycznie ze sobą współpracuje, np. jeśli jest to zespół wirtualny. Zbudowanie bliskich, nieformalnych kontaktów między członkami zespołu, zmniejsza ryzyko tworzenia stereotypów, a co za tym idzie nieporozumień hamujących efektywność.

4. Szkolenia międzykulturowe - szkolenia na temat czym są kultury, jak działa świadomość kulturowa, jak wpływa na nas nasza własna kultura, a także poznanie ogólnych założeń danej kultury i religii. To pozwoli lepiej zrozumieć liderowi jego członków zespołu, jak i również członkom siebie nawzajem. Szkolenia te prowadzą do rozwoju wiedzy i zrozumienia różnic oraz podobieństw między członkami zespołu, co z kolei pomaga zapobiegać nieporozumieniom w przyszłości. Jest to również ważny element spajający członków zespołu i obalający mity oraz stereotypy. Samo uczestnictwo w szkoleniu całego zespołu samo w sobie już jest bardzo pomocne w pracy na wspólną efektywnością.

5. Budowanie wzajemnego zaufania – jest to element budowania efektywności każdego zespołu ale w zespołach wielonarodowych jest to szczególnie istotne. Zaufanie członków zespołu do lidera oraz wzajemne między współpracownikami prowadzi do otwartej i swobodnej atmosfery wewnątrz grupy, w której pomysły mogą być omawiane bez obawy wyśmiania, co równocześnie zachęca do wyrażania opinii i rozwijania kreatywności. A tym samym czerpania korzyści właśnie z tej różnorodności w zespole.

Z pewnością zarządzanie grupą zróżnicowaną kulturowo, jak i bycie jej częścią stanowi swego rodzaju wyzwanie. Należy jednak pamiętać, że w erze postępującej globalizacji takie zespoły są swego rodzaju koniecznością, która jest niezbędna, aby poprawiać swoją efektywność na rynkach globalnych. Zespoły zróżnicowane kulturowo patrzą na wypracowywane produkty lub usługi ze znacznie szerszej perspektywy czy mogą lepiej reagować na specyficzne potrzeby lokalnego rynku. Także im bardziej zróżnicowana grupa, tym wyższy poziom kreatywności. To wszystko umiejętnie wykorzystane może stać się naszą przewagą konkurencyjna i decydować o sukcesie naszej firmy na arenie międzynarodowej.

Literatura:

Mathews G., Supermarket kultury, Warszawa 2005.

Matsumoto D., Juang, L., Psychologia międzykulturowa, Gdańsk 2007.

Wysocka E., „My” i „oni”, dlaczego tak trudno być razem? [w:] Migracja, uchodźstwo, wielokulturowość. Zderzenie kultur we współczesnym świecie, pod red. Lalek D., Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2007.