Czym jest VUCA i co lider powinien wiedzieć?
W ostatnich miesiącach otaczająca nas rzeczywistość zmieniła się praktycznie z dnia na dzień. Dla wielu organizacji czas prosperity gwałtownie obrócił się w czas recesji. Drastycznie wyhamowały wszystkie wydatki inwestycyjne, znacznie spadły nastroje konsumenckie, sektor finansowy ograniczył linie kredytowe, a firmy zaczęły walczyć o przetrwanie. Skończył się wszystkim znany, dla wielu ugruntowany i pewny porządek świata, a zaczyna się świat zmienny, niepewny, złożony i niejednoznaczny.
VUCA oznacza właśnie niepewną i niestabilną rzeczywistość, w której obecnie się znaleźliśmy.
Koronawirus uderzył w wiele obszarów naszej codzienności. Wydaje się, że nie ma osoby, branży, która nie obawia się skutków recesji.
VUCA to akronim, który po raz pierwszy został zastosowany w 1987 roku w odniesieniu do teorii przywództwa Warrena Bennisa i Burta Nanusa. Następnie został on wprowadzony przez amerykańskich wojskowych strategów z U.S. Army War College na określenie sytuacji, jaka powstała po zakończeniu Zimnej Wojny:
V = zmienność (Volatility) - natura i dynamika zmian oraz siła zmian i/lub ich katalizatorów.
U = niepewność (Uncertainty) - brak przewidywalności, prawdopodobieństwo nieoczekiwanego zdarzenia oraz świadomość i zrozumienie problemów i wydarzeń.
C = złożoność (Complexity) - multipleks sił, nakładanie się różnych problemów, brak efektu przyczynowo-skutkowego i zamieszanie otaczające organizację.
A = niejednoznaczność (Ambiguity) - trudność w zrozumieniu rzeczywistości, potencjalne błędne jej zrozumienie, sprzeczne znaczenie warunków, zaburzony ciąg przyczynowo-skutkowy.
Jak to się ma do obowiązków lidera? Otóż każda z wymienionych cech nowej rzeczywistości stanowi wyzwanie dla lidera i wymaga od niego przemyślanego podejścia. VUCA przedstawia kontekst, przez który lider może postrzegać obecny i przyszły stan organizacji. Jak lider postrzega warunki, w których podejmuje decyzje, planuje, zarządza ryzykiem, wspiera zmiany i rozwiązuje problemy.
Kształtuje ona zdolność przywódcy do:
Przewidywania problemów, które mogą narastać,
Zrozumienia konsekwencji problemów i działań,
Docenienia współzależności zmiennych,
Przygotowania się na alternatywne realia i wyzwania,
Interpretowania i wykorzystania istniejących możliwości,
Umiejętności patrzenia na sytuacje trudne z perspektywy „obserwatora”,
Transformacji sposobu działania całej organizacji,
Zmiany sposobu myślenia o sobie.
Niepewność, w której obecnie znalazł się każdy lider dotyczy tego, jakie działania należy podjąć i kiedy oraz jaką decyzję podjąć. Różnią się one w zależności od tego, czy mówimy o zmienności, nieprzewidywalności, złożoności czy niejednoznaczności. Obecny czas nie ma przewidywalności bo na ten moment przyszłość jest nie do zweryfikowania, jest tak bardzo dynamicznie zmieniająca się. VUCA pomaga rozróżnić te sytuacje. Elastyczny przywódca cechuje się zaangażowaniem w strategiczny program, który jest świadomy i wzmocniony przez siły VUCA.
Bob Johansen, z Institute for the Future, zaproponował, aby menedżerowie w odpowiedzi na sytuację VUCA zdobyli następujący zestaw umiejętności, który nazwał VUCA Prime:
Vision (Wizja) - zamiast szczegółowych planów warto zadbać o wizję, czyli opis stanu docelowego. Pozwala ona na wyznaczenie kierunku, w którym podążamy w warunkach zmienności.
Understanding (Zrozumienie) – tu istotne są kompetencje komunikacyjne raz stworzenia warunków do otwartej komunikacji na wszystkich szczeblach firmy po to, aby zdobywane informacje płynęły jak najszybciej do osób podejmujących decyzje.
Clarity (Jasność) – autentyczny i transparentny system zarządzania w firmie. Pracownicy otrzymują wtedy rzetelnie opisane zadania. Ponadto, ukierunkowane na realizację wizji, decyzje menedżerów dają pracownikom poczucie zmierzania w odpowiednim kierunku, pomimo pojawiającego się chaosu. Tam, gdzie nie pomagają procedury, ważny jest ich rozwój, aby byli przygotowani na działania w złożonej sytuacji.
Agility (Zwinność) - oznacza umiejętność rozpoznawania sytuacji za pomocą eksperymentów. Postawienie hipotezy, a następnie przeprowadzenie testu, pozwala na sprawdzenie czy dane działanie przynosi zakładany rezultat. Zamiast długich debat, lepiej jest przetestować dane rozwiązanie i zobaczyć, jaki będzie jego efekt.
Lider nie ma wpływu na to co się wydarzy ale ma wybór i wpływ na rolę jaką odegra w dokonującej się zmianie. Może być liderem, który wykorzystując VUCA może niepewność i zmienność, która kojarzy się z zagrożeniem postrzegać jako szansę na rozwój siebie, pracowników i organizacji, do poszukiwania nowych dróg i możliwości. To droga dla tych, którzy są skoncentrowani, szybcy i elastyczni. Albo być liderem, który tylko reaguje na pojawiającą się sytuację i gasi pożar.
Sam zdecyduj, którą ścieżką chcesz podążać.
Literatura:
Comments